Koppelvlakken in de strafrechtketen
Dat was het thema van de bijeenkomst op donderdag 17 november’. Deze bijeenkomst werd georganiseerd door het programma Ketenvoorzieningen, met experts op het podium en in groten getale bij Het Huis van de Strafrechtketen in Utrecht. Een verslag.
De aftrap werd gedaan door Bert Uffen, portefeuillehouder Digitalisering Strafrecht bij de Rechtspraak, met de presentatie ‘Door de koppelvlakken de keten niet meer zien’. Hij deelde zijn geruime praktijkervaring. Zo werkte hij bijvoorbeeld in de keten van werk en inkomen (2005-2015), waarin de burger/werkzoekende herhaald moest vragen naar de bekende weg en opnieuw zijn data moest invoeren. Dit leidde uiteindelijk tot de Wet eenmalige gegevensuitvraag werk en inkomen in 2008 en het Programma Digitaal Klant Dossier (2005 - 2012). Het kost een ton voor een bron, was de les. Dat waren de kosten om een bron aan een netwerk toe te voegen. Gelukkig was destijds vergaande standaardisering mogelijk, waarbij het bleef balanceren tussen keten- en organisatiebelang. Bestuurlijke moed en ketenregie door een niet-bedreigende partij helpen om voortgang te boeken, aldus Uffen.
Keten in het vizier
Vervolgens vertelde hij over de geo-keten en het Digitaal Stelsel Omgevingswet (2017-2021). In 2012 was Wet- en regelgeving in fysieke domein sterk versnipperd, met wel 27 wetten. Dat kon eenvoudiger en beter. Standaardisatie was noodzakelijk ter ondersteuning van ketensamenwerking tussen de partijen die betrokken waren bij het nemen van besluiten, en vooral bij de totstandkoming van omgevingsdocumenten. Het vergroot namelijk de rechtszekerheid wanneer de inzichtelijkheid en voorspelbaarheid van wet- en regelgeving toenemen. Deze standaarden verhielden zich soms slecht tot keten-, organisatie- en koepelbelangen, en de politiek. En ook kenden de geo-wereld en het juridische domein vele cultuurverschillen. Hij leverde ook een bijdrage aan de keten IV rondom het testen en traceren van het Coronavirus. De uitdaging daar was vooral dat er nog geen sprake was van een keten. Dan heeft het nog niet zoveel zin om je bezig te houden met koppelvlakken: eerst moet die ketensamenwerking op gang komen.
De conclusie van Uffen luidde: zolang je de keten altijd in het vizier houdt, dan zijn de koppelvlakken het probleem niet.
Bij voorkeur fysiek
De tweede spreker, Hans van Beek, projectleider Multimedia Rechtspraak sprak over hoe we samenwerken om koppelingen te realiseren in de praktijk. Met standaardisering en al beschikbare diensten vanuit de hele keten als uitgangspunt ging hij in op het ‘in sync brengen’ (synchroniseren) met een integrale planning. Daarvoor is een multimedia overlegstructuur opgetuigd met: projectmanagersoverleg (KPO), een interne stuurgroep, een keten overleg architectuur en ontwerp (KOA) en een expertteam.
Waarom ging het uiteindelijk beter? De afstemming met elkaar - bij voorkeur fysiek - zorgde ervoor dat er onderling meer inzicht was in: hoe de aanpak wordt vormgegeven en ondersteund door partners, en welke applicatieve en technische uitdagingen de anderen hebben. Het delen van ervaring, kennis en best-practices werd uiteindelijk gemakkelijker en het begrip voor elkaars bestuurlijke en technische uitdagingen groter.
Elkaar opzoeken op elk niveau
Wat hebben ze hiervan geleerd? Van Beek stelt vast dat het (te) lang duurt voordat betrokken ketenpartijen op uitvoerend niveau (projectleiders, architecten en ontwerpers) met elkaar om tafel zitten. De regievoering op integrale planning, voortgangsmonitoring en de gewenste inhoudelijke resultaten moet verder passen bij de SRK-organisaties en het vakgebied. Dit vraagt om ervaring met procesbegeleiding, sturing, afstemming, communicatie, en wat inhoudelijke IV/ICT-kennis. Soms is de prioriteitsstelling van projecten voor de hele keten ondergeschikt aan die van de eigen organisatie. Soms duren besluitvormingstrajecten op ketenniveau en in de eigen organisatie langer dan ingeschat. Hij concludeerde dat samenwerking goed mogelijk is als ketenpartners elkaar op ieder niveau opzoeken, dus op zowel strategisch, tactisch als operationeel niveau.
Ketenpartners nog steeds aan zet
De derde spreker Frans van ’t Hof, architect programma Ketenvoorziening, vertelde over ‘Zaken waar je voor koppelvlakken vanuit kunt gaan’. Hij betoogde dat koppelvlakken niet in isolatie bestaan en dat de e-koppeling belangrijke raakvlakken heeft met afspraken en standaarden over:: e-semantiek, e-handtekening, e-makelaar en e-distributie. Daarna ging hij in op de koppelvlakstandaarden EBMS, WUS en REST API, en de principes van de digikoppeling en het al beschikbare beleid. De e-koppeling stelt bestaande afspraken en standaarden van JenV centraal, naast die van Digikoppeling en Forum Standaardisatie. De standaarden bieden een menu, waaruit gekozen kan worden, met nog enige vrijheid. Het precieze ketenproces, de IV- en IT-inrichting alsmede het naleven van afspraken en standaarden is nog altijd aan de partners zelf.
Koppelvlakken, we doen het al met succes
De laatste spreker, Antoon Bijen, integratie-specialist Justid, sprak over de wet van de remmende voorsprong. Standaarden voorkomen wildgroei, maar te star opgelegde standaarden beperken innovatie. Hij riep op te begrijpen waarom nieuwe (of oude) standaarden worden gebruikt bij de buren. Hij legde de nadruk op interoperabiliteit; de mogelijkheid van systemen, partijen, of individuen om met elkaar samen te werken, communiceren en informatie uit te wisselen. Daar doet Justid zijn uiterste best voor in de strafrecht-, migratie- en jeugdketen. Hij ging in op het functioneren van de Justitie Berichten Service (JUBES), die als intermediair de koppelvlakken faciliteert. Daarnaast stelde Bijen voor te innoveren via RESTful API’s, al 15 jaar de standaard in de commerciële wereld. Hoewel er ook ruimte blijft voor andere typen koppelvlakken (niet alles is een API) zit er veel vaart achter deze ontwikkeling en is deze hiermee ook voor de strafrechtketen van groot belang.
Paneldiscussie en afsluiting
De bijeenkomst werd afgesloten met een paneldiscussie waarbij de sprekers met de aanwezigen in gesprek gingen. Dat leidde tot een levendig gesprek over uitdagingen in de strafrechtketen rondom interoperabiliteit. De bijeenkomst werd afgesloten met een gezellige netwerkborrel.
De sheets van de presentaties kun je opvragen bij Ketenvoorzieningen-SRK@minjenv.nl.
