Grote mijlpaal voor de strafrechtketen
Korpschef Henk van Essen kijkt terug op een enerverend jaar. De strafrechtketen staat behoorlijk onder druk. Toch worden er ook mooie resultaten geboekt. Zo heeft Politie, met het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak, een belangrijke stap gezet met de implementatie van het Digitale Proces Dossier (DPD). Met het huidige tempo werken in 2023 alle basisteams ermee. Een heuse mijlpaal.
Als u terugkijkt op 2022, wat zijn dan belangrijke ontwikkelingen?
“De landelijke implementatie van het Digitale Proces Dossier (DPD), die in de zomer van 2022 is gestart, is voor mij echt een mijlpaal! Al bijna een decennium leeft in de keten de wens om dossiers digitaal door de keten te versturen. En nu is het eindelijk zo ver.”
Wat doet het DPD precies?
“Het DPD is de applicatie waarmee de politie digitale procesdossiers voor de werkstroom VVC (Veel Voorkomende Criminaliteit) kan samenstellen en delen met het Openbaar Ministerie. Het DPD verzamelt de digitaal opgemaakte én digitaal ondertekende processtukken uit de basisadministratie van de politie en stelt daaruit een digitaal procesdossier samen. Vervolgens kan dit dossier digitaal verzonden worden naar het OM. Digitaal blijft digitaal, dus het printen en met de pen ondertekenen van de stukken is niet meer nodig.”
Hoe ver staat het met de invoering van het DPD?
“De implementatie van DPD vindt plaats in alle 168 basisteams van de politie. In nauwe samenspraak met zowel het Openbaar Ministerie als met de Rechtspraak vindt deze implementatie regio voor regio plaats. Op dit moment is de implementatie in 52% van alle basisteams afgerond. De eenheden Noord-Nederland en Oost-Nederland zijn volledig geïmplementeerd en de eenheden Midden-Nederland en Rotterdam zijn in de afrondende fase. In de eenheden Noord-Holland, Amsterdam en Den Haag is de implementatie gestart en begin van dit jaar volgen de overige eenheden. Medio 2023 werken alle basisteams met DPD.”
Hoe zijn de eerste ervaringen met DPD?
“De gebruikers van zowel politie, OM als Rechtspraak zijn enthousiast over het digitale procesdossier: het navigeert makkelijk met hyperlinks, is beter leesbaar en de kwaliteit van de foto’s in het dossier is aanmerkelijk verbeterd. Het werken met DPD en het digitaal ondertekenen wordt gezien als een enorme vooruitgang en administratieve lastenverlichting. Er zijn geen reisbewegingen meer nodig om handtekeningen op te halen en de processtukken zijn op één plek te vinden. De implementatie van DPD is echt een mijlpaal voor de digitalisering van de Strafrechtketen. Uniek aan dit project is de zeer constructieve en effectieve samenwerking tussen politie, Openbaar Ministerie en rechtspraak, op alle niveaus. Dank aan allen die dit mogelijk hebben gemaakt.”
Als u naar 2023 kijkt wat zijn dan belangrijke ontwikkelingen of onderwerpen voor de Strafrechtketen?
“De strafrechtketen staat echt onder druk. Al eerder, in 2020, hebben verschillende onderzoeken dat beeld van het BKB bevestigd. Dat wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door capaciteitsgebrek bij alle ketenpartners. Daarnaast spelen externe oorzaken mee, zoals de verregaande digitalisering en internationalisering van de criminaliteit. En niet te vergeten een veelheid aan wets- en beleidswijzigingen die veel vragen van de partners in de strafrechtketen en straks ook nog de invoering van het nieuwe Wetboek van Strafvordering. Ook de Tweede Kamer ziet dat de keten onder druk staat en is een parlementaire verkenning gestart naar de knelpunten in de strafrechtketen.”
Welke knelpunten ziet u in de keten?
“Ik zie een veelheid aan zaken, zoals de toegenomen complexiteit van zaken, gebrek aan capaciteit in de keten, evenals logistieke knelpunten. Daardoor loopt het vast. We zagen de voorbeelden van ‘massa-sepots’ die het OM onlangs bekendmaakte en de lange doorlooptijden. Dat doet geen recht aan de slachtoffers en verdachten in die zaken. Daarnaast is het ook frustrerend voor de collega’s die hard werken aan deze zaken. De samenleving moet er op kunnen vertrouwen dat we als keten snel en adequaat reageren op strafbare feiten.”
Welke oplossingsrichtingen ziet u?
“Met extra geld en extra mensen verwacht ik niet dat alle problemen rond de doorlooptijden op korte termijn kunnen worden aangepakt. Daarbij is het een lange weg – het duurt vaak jaren – om te komen tot een vonnis. Het leven van het slachtoffer staat die tijd veelal in het teken van zo’n zaak. Het totaalplaatje laat zien dat we in de keten anders moeten sturen op de instroom en doorstroom van zaken. Ik ben dan ook een voorstander van versterking van preventie en een betekenisvolle afdoening van zaken door de politie in samenwerking met haar ketenpartners zoals het OM en Slachtofferhulp. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van herstelbemiddeling en mediation. Slachtoffers zijn immers in sommige gevallen meer gebaat bij een snelle afdoening, vergoeding van eventuele schade en erkenning vanuit de dader, dan bij een (langdurig) strafrechtelijk traject. Ik denk dat we als keten gezamenlijk deze mogelijkheden moeten verkennen.”