Update wetgevingstraject Wetboek van Strafvordering
Het wetgevingstraject voor het nieuwe Wetboek van Strafvordering is omvangrijk en bestaat uit vele stappen. De afgelopen tijd zijn diverse stappen gezet. Het wetsvoorstel voor Boek 7 en 8 (de tweede vaststellingswet) is bijna klaar om naar de Raad van State te gaan voor advies. De eerste aanvullingswet gaat binnenkort in formele consultatie. Prof.mr. Geert Knigge is benoemd als regeringscommissaris en de uitvoeringsconsequenties zijn grotendeels in kaart gebracht.
Negende voortgangsrapportage
In januari 2024 is de negende voortgangsrapportage over het nieuwe Wetboek van Strafvordering naar de Eerste en Tweede Kamer gestuurd. De voortgangsrapportages zijn bedoeld om de Kamerleden inzicht te geven in de werkzaamheden rondom het nieuwe wetboek. In de voortgangsrapportage wordt teruggeblikt op de afgelopen periode. Ook geeft de rapportage een inkijkje in de planning voor de komende periode. Deze voortgangsrapportage gaat over de periode tussen april en december 2023.
Deze voortgangsrapportage gaat in op de noodzaak van het nieuwe wetboek en de doelen van de vernieuwing. Uiteraard belicht de rapportage ook uitgebreid de stand van zaken van het wetgevingstraject en wordt ingegaan op de pilots van de Innovatiewet Strafvordering. Tot slot wordt stilgestaan bij de uitvoeringsconsequenties en de voorbereiding van de implementatie(organisatie).
Hieronder volgt een korte samenvatting van de belangrijkste punten uit de nieuwste voortgangsrapportage.
Behandeling wetsvoorstel door de Tweede Kamer
In maart 2023 is het wetsvoorstel voor de eerste vaststellingswet (Boek 1 tot en met 6) ingediend bij de Tweede Kamer. De eerste stap in de kamerbehandeling is het stellen van schriftelijke vragen. De Kamerfracties stellen per boek vragen aan de ministers; het zogenaamde verslag. De vragen voor alle Boeken zijn binnen.
De ministers beantwoorden vervolgens alle vragen in één keer. Ze doen dat in de Nota naar aanleiding van het Voorlopig verslag. In totaal zijn er bijna 800 vragen gesteld. Het antwoord op al deze vragen wordt een lijvig boekwerk. De ministers streven ernaar om dit voor het zomerreces aan de Tweede Kamer te sturen.
Vervolgens is er een mondelinge behandeling per Boek door de vaste Kamercommissie van Justitie en Veiligheid. Dit worden Wetgevingsoverleggen genoemd. Daarna volgen er twee plenaire debatten. Zoals het er nu uitziet vindt de stemming over het wetsvoorstel plaats in het voorjaar van 2025.
Boek 7 en 8
Afgelopen jaar hebben de ketenorganisaties gereageerd op de conceptteksten van de tweede vaststellingswet. Daarin staan de teksten voor de nieuwe Boeken 7 en 8. Hun reacties zijn door het Ministerie van Justitie en Veiligheid verwerkt in een nieuwe versie van het wetsvoorstel en de bijbehorende memorie van toelichting.
De volgende stap is het aanbieden van de tweede vaststellingswet aan de Raad van State voor advies. Dit staat gepland voor het voorjaar van dit jaar.
Eerste aanvullingswet
Ondertussen wordt de laatste hand gelegd aan de conceptteksten van de eerste aanvullingswet. In deze wet staan wijzigingen en aanvullingen op de vaststellingswetten. Ondanks dat deze wetten nog niet zijn vastgesteld door de Kamer, is er al bijna een conceptversie van de eerste aanvullingswet.
Bij het schrijven van teksten voor vaststellingswetten komt altijd een moment dat nieuwe elementen niet meer kunnen worden toegevoegd. Die krijgen daarom een plek in een aanvullingswet. Dit geldt bijvoorbeeld voor de regelingen rondom procesafspraken. In de negende voortgangsrapportage staat de inhoud van de aanvullingswet precies beschreven.
De teksten van de eerste aanvullingswet worden in het voorjaar van dit jaar voorgelegd aan de ketenpartners. Zij krijgen een paar maanden de tijd om te reageren. Deze stap in het wetgevingsproces wordt de formele consultatie genoemd.
Klik hier om meer te lezen over het totale wetgevingstraject.
Regeringscommissaris aangesteld
Bij grote wetgevingstrajecten wordt meestal een regeringscommissaris aangesteld. Een regeringscommissaris geeft de ministers gevraagd en ongevraagd advies. Daarnaast staat de commissaris de ministers bij tijdens de parlementaire behandeling. Een regeringscommissaris kan op verzoek van de ministers bijvoorbeeld vragen beantwoorden tijdens de mondelinge behandeling in de Tweede Kamer.
Voor het nieuwe Wetboek van Strafvordering is prof. mr. Geert Knigge benoemd als regeringscommissaris. Knigge is een van Nederlands grootste experts op het gebied van het strafprocesrecht. Knigge is oud-hoogleraar en voormalig advocaat-generaal bij de Hoge Raad. Hij is al sinds 2015 als onafhankelijk wetgevingsadviseur betrokken bij dit wetgevingstraject.
Uitvoeringsconsequenties
Het nieuwe wetboek betekent op sommige punten ook een nieuwe manier van werken voor de ketenorganisaties. De ketenorganisaties brachten deze wijzigingen gezamenlijk systematisch in kaart. Vervolgens keek de werkgroep hoeveel meer- en minderwerk de wijzigingen met zich mee brengen. Voor een aantal organisaties is in beperkte mate meerwerk te verwachten. Bij andere organisaties is het meer- en minderwerk tegen elkaar weg te strepen.
Komende periode
Wetgevingssporen
Het wetgevingsproject bestaat uit verschillende wetgevingssporen. In onderstaand overzicht staat per wetgevingsspoor de huidige stand van zaken en de planning voor de vervolgstappen.
| Spoor | Wet | Stand van zaken | Volgende stap |
|---|---|---|---|
| Innovatiespoor | Innovatiewet Sv | In werking getreden op 1 oktober 2022. | Evaluatie (Q4 2024). |
| Vaststellingsspoor | Eerste vaststellingswet | Ingediend bij de Tweede Kamer inmaart 2023. Schriftelijke behandeling loopt. | Reactie van de minister op de vragen over alle Boeken (Q2 2024). |
| Tweede vaststellingswet | Formele consultatie afgerond. | Voorleggen voor advies aan Raad van State (Q1 2024). | |
| Aanvullingsspoor | Eerste aanvullingswet | Ambtelijke voorbereiding in samenwerking met ketenorganisaties. | Formele consultatie (Q2 2024). |
| Tweede aanvullingswet | In afwachting van evaluatie Innovatiewet Sv (Q4 2024). | Formele consultatie (Q1 2025). | |
| Invoeringsspoor | Invoeringswet Sv | Ambtelijke voorbereiding in samenwerking met ketenorganisaties. | Formele consultatie (Q3 2024). |
| Rijksinvoeringswet Sv | Ambtelijke voorbereiding in samenwerking met ketenorganisaties. | Formele consultatie (Q3 2024). |
Datum inwerkingtreding
De ketenorganisaties bereiden zich voor op de implementatie van het nieuwe wetboek. De daadwerkelijke implementatie kan pas starten op het moment dat de Tweede Kamer de vaststellingswetten en de eerste aanvullingswet vaststelt. Vanaf dat moment hebben de ketenorganisaties enkele jaren nodig om medewerkers op te leiden en werkprocessen en het IV-landschap aan te passen. Het Bestuurlijk Ketenberaad (BKB) stelt dit kwartaal een inwerkingstredingsdatum voor aan de Minister voor Rechtsbescherming.