‘Het is vooral gewoon een heel mooie job’
De samenwerking binnen de strafrechtketen op regionaal niveau verbeteren. Zo luidt de opdracht aan de gloednieuwe Ketencoördinatoren. Maar hoe doe je dat? Ralf van der Pijl, die als voormalig ketenmarinier Oost-Brabant een vergelijkbare functie bekleedde, weet raad.
“Het was de moeilijkste baan die ik ooit heb gehad”, bekent Ralf van der Pijl direct. Als ketenmarinier in Oost-Brabant hield hij zich namens de ketenpartners in het Ketenpact Oost-Brabant bezig met het analyseren van knelpunten in de strafrechtketen, opzetten van pilots en aanjagen en ondersteunen van de samenwerking, met oog op verbetering van doorlooptijden van strafzaken. “Je bent van iedereen en tegelijkertijd van niemand. Als onafhankelijke ketenregisseur hoorde ik niet bij een organisatie en had ik geen hiërarchische macht. Daarom was het soms lastig om écht verandering op gang te brengen. Toch vond ik het supergaaf om te doen.”
Zinvol en kansrijk
De belangrijkste taak van een ketencoördinator wordt het verbeteren van de samenwerking binnen de strafrechtketen in een regio. “De eerste drie maanden heb ik gebruikt om alle ketenpartners te interviewen. Ik regelde bij iedere ketenpartner een contactpersoon en werkte afwisselend op de kantoren van verschillende organisaties, van politie tot rechtbank en reclassering. Tijdens een strategische sessie met bestuurders en managers legde ik tien oplossingsrichtingen voor, met de vraag: Wat lijkt jullie zinvol en kansrijk? Daaruit vloeiden vijf pilots voort. Daarvoor zette ik projectgroepen op, die ik vaak zelf voorzat.”
Een van de pilots die Ralf opzette draaide om datagedreven werken. “Het is belangrijk dat beslissingen binnen de keten niet worden genomen op basis van onderbuikgevoelens, maar op basis van feiten en data. De pilot begon heel simpel met een Excel-sheet: wat ligt er aan zaken en wat zijn de doorlooptijden? Dat alleen was al een uitdaging, want iedereen praat over iets anders. Dankzij twee datawetenschappers van de universiteiten van Tilburg en Eindhoven konden we niet alleen data samenvoegen, maar ook voorspellingen doen. Als dit gebeurt bij organisatie A, dan heeft dat deze gevolgen voor organisaties B en C. Uiteindelijk is het ontwikkelde prototype landelijk verder opgepakt.”
"Als ketencoördinator ben je de aanjager die voortdurend op de deur moet blijven kloppen."
Wereldvrede
Aan de welwillendheid van ketenpartners lag het niet. “Iedereen wil beter samenwerken en kortere doorlooptijden. Maar het gaat hier om een complexe opgave die al meer dan dertig jaar bestaat. Alsof je zegt: “We willen allemaal wereldvrede, Ralf, regel jij dat even?” Er zijn ideeën in overvloed, maar hoe breng je die tot uitvoer? Wie is verantwoordelijk? En wie betaalt? Als ik de partners niet bleef wijzen op een gezamenlijk gemaakt en vastgesteld ketenplan, werd het al snel weer losgelaten. Als ketencoördinator ben je de aanjager die voortdurend op de deur moet blijven kloppen.”
Voor deze functie moet je solistisch te werk kunnen gaan, maar ook verbindend van aard zijn, weet Ralf. “Je hebt zowel te maken met de wijkagent als de hoofdcommissaris, de reclasseringsmedewerker en de senior rechter. Je moet sowieso de basiskennis over de strafrechtketen hebben, anders verlies je in het begin veel tijd. Het is handig als je goede projectplannen kunt schrijven en daarmee aan de slag kunt. Je bent van de inhoud én van de processen. En last but not least: je moet geduld hebben. Sommige structuren van de strafrechtketen zijn nou eenmaal moeilijk in beweging te krijgen. Je werkt niet op een speedboot, maar met een soort olietanker. Daar moet je tegen kunnen.”
Waardevolle contacten
Het mooiste wat Ralf als ketenmarinier heeft bereikt, is de toename van het onderlinge gesprek. “Op de werkvloer werd al flink samengewerkt. Daarnaast zat ik regelmatig bij bijeenkomsten waarin alle regionale bestuurders uit de strafrechtketen met elkaar om tafel zaten – van de hoofdcommissaris tot de president van de rechtbank. Dat was bijvoorbeeld in coronatijd echt een meerwaarde. Verschillende partners wisten elkaar steeds sneller te vinden.” De functie heeft hem ook persoonlijk veel gebracht, zoals een inkijkje in veel verschillende organisaties en een rugzak aan waardevolle kennis en contacten. “Ik heb ideeën opgedaan die ik ook in mijn huidige functie als Officier van Justitie bij het parket in Limburg nog kan gebruiken.”
Een grote uitdaging voor de nieuwe ketencoördinatoren is de enorme personeelskrapte, in combinatie met stijgende werkvoorraden. “Dat vraagt om nieuwe ideeën en initiatieven om zaken (snel) af te doen, in plaats van alles maar richting zitting te pompen. Sinds de coronatijd is daar gelukkig al een versnelling in gekomen, zoals verhoren via video en het maken van procesafspraken. Er bloeien allerlei bloemen; probeer die in beeld te krijgen en verder te laten groeien.”
"Je werkt niet op een speedboot, maar met een soort olietanker. Daar moet je tegen kunnen."
Open deur
Zijn ultieme tip voor de nieuwe ketencoördinatoren? “Ga met zoveel mogelijk verschillende mensen in gesprek en probeer vooral goed te luisteren. Probeer je opdracht duidelijk in te kaderen. Laat je niet stukslaan door mensen die zeggen dat je de doorlooptijden tóch niet kunt verkorten. Ontdek waar de mensen zitten van wie je energie krijgt. Het is heel bijzonder om zomaar bij iedereen binnen te mogen kijken. Dat vond ik misschien wel het allerleukst aan de functie. Geniet van die deuren die voor je opengaan. Het is vooral gewoon een heel mooie job.”