Met goed overleg valt veel winst te behalen

Weblogbericht | 15-10-2020 | Job Knoester

“Veel cliënten denken dat de advocatuur  haar werk pas goed doet als ze met geslepen messen de wederpartij tegemoet treedt. Nu kunnen juridische geslepen messen prima zijn, maar cliënten hebben er vaak meer baat bij als de advocatuur óók weet te overleggen met de wederpartij én met ketenpartners. Dit laatste is niet vanzelfsprekend. Als advocaat moet je alert zijn of je wel wordt uitgenodigd als ketenpartners overleggen over wat er beter kan in de strafrechtketen.

Meer meedenken

Tijdens de coronacrisis heeft de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) snel gehandeld en telehoren mogelijk gemaakt. Gaandeweg gingen er meer rechtbanken open. In de strafrechtketen worden er ideeën bedacht om achterstanden weg te werken. Ik heb het gevoel dat ik mijn best moet doen om over dit soort ontwikkelingen te mogen meedenken.

De advocatuur wordt onvoldoende betrokken bij het bedenken van oplossingen. Dat is jammer, want we hebben veel ideeën over het verminderen van de achterstanden. Zo is denkbaar dat het OM eenvoudige zaken met te nuanceren belangen afdoet zonder rechter, mits er tijdige rechtsbijstand mogelijk wordt gemaakt. En in plaats van drie rechters kunnen sommige zittingen worden overgelaten aan een rechter. Denk aan raadkamerzittingen over voorlopige hechtenis of pro forma zittingen waar geen inhoudelijke beslissingen worden genomen.
Betrek partijen als de advocatuur en Slachtofferhulp Nederland in een vroeg stadium bij het bedenken van oplossingen. Dit is een teken dat je de rechtspraak serieus neemt. Van de advocatuur mogen ketenpartners op hun beurt ook iets verwachten. Bijvoorbeeld dat advocaten afspraken met betrekking tot agendering nakomen. En als een advocaat een zaak aanneemt, lijkt het mij op zijn plaats dat hij eerst informeert of er al een zittingsdatum bekend is. Een advocaat zou de zaak niet moeten aannemen als hij op die datum verhinderd is.

Administratie op orde

Het verschil in de manier waarop rechtbanken zittingen inplannen is groot. De Rechtbank Midden-Nederland belt mij zes à negen maanden van tevoren om een TBS-verlengingszitting in te plannen. Geweldig, dan heb ik nog alle tijd om een bezoek in te plannen met mijn cliënt. Soms is dat in Groningen en vindt daar de zitting plaats, dan ben ik er een dag mee kwijt. Daarom wil ik dat op tijd weten. Als de administratie van een rechtbank op orde is, loopt het proces gestroomlijnd. Andere rechtbanken bellen twee maanden van tevoren en reageren geërgerd dat ik mijn agenda niet meer kan kneden. Het zou voor iedereen prettiger zijn als we tijdig overleg zoeken met elkaar.  

Dit geldt ook voor hoger beroep. Voor verdachten die vastzitten duurt dat regelmatig een à twee jaar. Laatst had ik een zaak waarbij het hoger beroep vijf jaar duurde. Als de rechter heeft gezegd dat een verdachte psychisch kwetsbaar is, laten we er dan met elkaar voor zorgen dat we die zaak eerder kunnen behandelen. Een zwakbegaafde cliënt met gedragsstoornissen krijgt in de gevangenis niet de bejegening die goed voor hem is. En het gevangenispersoneel kan daar niet altijd goed mee omgaan. Dat is voor iedereen problematisch.

Eerder op zitting

Mijn advies is om zaken niet op een hoop te gooien. Inventariseer samen met Slachtofferhulp Nederland en de advocatuur of er reden is om te kijken of iemand eerder op zitting kan komen. Bij een relatief korte straf is het belangrijk om iemand eerder in hoger beroep op zitting te krijgen als de verdachte in voorarrest zit. Heeft een verdachte schuld bekend twintig jaar gevangenisstraf en geen tbs, dan is een wat langer verloop minder erg. En mocht het onmogelijk zijn om de zaak van een psychisch kwetsbare verdachte eerder op zitting te krijgen, dan kun je kijken of behandeling mogelijk is in een klinische setting in de gevangenis. In Scandinavië wordt veel meer behandeld tijdens detentie. Dat werkt goed en dringt recidive terug. Kortom: met goed overleg valt nog veel winst te behalen.”

In de volgende doorgeefcolumn geeft Job Knoester het woord aan Eric Bakker, de nieuwe voorzitter van de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ). “Ik ken Eric als voorzitter van het Nederlands Register Gerechtelijk Deskundigen (NRGD) en raadsheer bij het hof in Arnhem, ik heb hem hoog zitten. Maar de RSJ heeft nog wel wat te winnen als het gaat om overleg met de advocatuur bij het plannen van zittingen.”