‘Crimineel vermogen oprollen, afpakken en voorkomen’

Weblogbericht | 27-01-2021 | Bert Langerak

“De afgelopen 9 jaar is de wereld snel veranderd. Vroeger gingen criminelen met een sporttas vol geld de grens over, nu sturen ze geld met een paar muisklikken naar de andere kant van de oceaan. Ook criminaliteit digitaliseert en globaliseert: criminelen opereren in een wereldwijd speelveld. Bij de FIOD houden we ons bezig met fiscale en financiële recherche. Regelmatig  liepen we tegen grenzen aan.  Administratie wordt opgeslagen in grote datacentra. In welk land worden bedrijfsgegevens feitelijk opgeslagen? Mogen we de administratie in beslag nemen als deze gegevens bijvoorbeeld worden gehost vanuit India? 

Het Wetboek van Strafvordering was gedateerd en gaf op tal van vragen geen antwoord. Een telefoon heeft geen draaischijf en snoer meer, maar is een halve computer met veel data. In de loop der jaren zijn er wel wat dingen aangepast in de wetgeving, maar de FIOD heeft belang bij de modernisering van het wetboek. De afgelopen jaren hebben we dan ook actief meegedaan aan het moderniseringstraject. We hebben verteld waarom actualisatie nodig is, waar wij in de dagelijkse praktijk tegenaan lopen. Dat traject heb ik als prettig ervaren: ik heb het gevoel dat we gehoord zijn. Niet al onze suggesties zijn overgenomen maar daar is begrip voor: in zo’n proces spelen vele belangen. 

Ondermijning tegengaan

Na negen jaar FIOD kies ik voor een nieuwe uitdaging: ik word lid van het programmateam en ga mij bezighouden met het vormgeven van de operatie in het MIT. De moord op advocaat Derk Wiersum vormde voor minister Ferd Grapperhaus de aanleiding om dit multidisciplinaire team in het leven te roepen. Excessief geweld en de ondermijning van onze democratische rechtsstaat is onacceptabel. Lokale bestuurders, rechters, officieren van justitie, advocaten, agenten en journalisten moeten hun werk veilig kunnen uitoefenen.  
De afzonderlijke overheidsdiensten doen al goede dingen om ondermijning tegen te gaan, met mooie resultaten, maar alleen redden we het echt niet meer. Het kan nog beter en effectiever. 

Politie, Openbaar Ministerie, FIOD, Douane, Belastingdienst en Koninklijke Marechaussee gaan daarom samenwerken aan de bestrijding van ondermijning in Nederland. Uiteindelijk gaan 400 specialisten zich richten op het blootleggen en verstoren van criminele netwerken en hun bedrijfsprocessen. Machtsposities van sleutelfiguren willen we afbreken, crimineel vermogen gaan we afpakken en we willen barrières opwerpen tegen crimineel handelen en het verkrijgen van crimineel vermogen. Kortom: we gaan oprollen, afpakken en voorkomen. Ik wil niet leven in een wereld die wordt geregeerd door geld en geweld en ik wil een steentje bijdragen aan het voorkomen daarvan. 

De kracht van samen

Criminelen zijn adaptief en flexibel. Ook wij zullen snel en wendbaar moeten zijn. Tegelijkertijd moeten we een nette rechtstaat blijven. Maar binnen de grenzen van de wet zoeken we naar oplossingen en als die er niet zijn, adresseren we dat duidelijk richting het departement. Daarbij gaan we ook samenwerken met private partijen en de wetenschap. Ik noem het de ‘ kracht van samen’ . Spelen er sociale problemen, dan moet je ook sociale coalities vormen om deze te lijf te gaan. Als we samenwerken, kunnen we informatie delen. Kijk je met verschillende brillen naar informatie, dan kun je de informatie beter duiden. Daarnaast kunnen we door samenwerking verschillende interventies inzetten: preventie, toezicht, handhaving en repressie. Een gecoördineerde aanpak, want inmiddels weten we: strafrecht alléén is niet de oplossing.”

In de volgende doorgeefcolumn is het woord aan Johan Bac, algemeen directeur van Reclassering Nederland, over hoe zijn organisatie het werk tijdens corona door laat gaan.