Naar een digitale strafrechtketen: Meerjarenvisie
Begin 2024 heeft het Informatieberaad een eerste versie van de ‘Meerjarenvisie digitalisering strafrechtketen’ vastgesteld. Dit document moet de strafrechtketen de komende jaren gaan helpen om richting te geven aan de verdere ontwikkeling van de informatievoorziening.
In elke moderne organisatie is de informatievoorziening toegesneden op de doelgroep: qua inhoud, vorm, kanaal en timing. In een steeds verder digitaliserende samenleving vergt dat de inzet van informatietechnologie, met relatief snel en eenvoudig aan te passen of te vervangen componenten. Ook de strafrechtketen moet daar de beschikking over hebben. Maar nog niet overal is de keten zover. De ‘Meerjarenvisie digitalisering strafrechtketen’ schetst hoe dat komt en hoe dit kan worden veranderd.
Op zoek naar verbetermogelijkheden
Afgelopen decennium zijn uiteenlopende analyses uitgevoerd naar de verbetermogelijkheden in het functioneren van de strafrechtketen. Daarbij is ook geregeld gewezen op de informatievoorziening. De informatievoorziening in de strafrechtketen werkt niet goed, concluderen onderzoeksrapporten. Door verdergaande digitalisering kan daar iets aan worden gedaan.
In tientallen ketenprojecten is daarom gericht gewerkt aan de verdere digitalisering van de strafrechtketen. De eerste (bescheiden) resultaten zijn inmiddels geboekt. Neem bijvoorbeeld de digitalisering van papieren procesdossiers voor de zaakstroom ‘veel voorkomende criminaliteit’ (VVC), of de inrichting van portalen voor slachtoffers, advocaten en verkeersovertreders. Toch blijkt het steeds opnieuw een uitdaging om ketenprojecten op het IV-domein tijdig, compleet en binnen het afgesproken budget af te ronden. Hoe kan dit patroon worden doorbroken? In de Meerjarenvisie is geprobeerd om daar een antwoord op te formuleren.
De strafrechtketen is complex
Eén oorzaak van de lange doorlooptijden en budgetoverschrijdingen van IV-gerelateerde ketenprojecten is dat de strafrechtketen behoorlijk complex is. Dit maakt de informatievoorziening in de strafrechtketen ook weer complex. Bij het opstellen van de Meerjarenvisie is gezocht naar een digitaliseringsaanpak die daar rekening mee houdt. Zodat ketenorganisaties desondanks toch in staat zijn om samen succesvol toe te werken naar een volwassener informatievoorziening. De ambitie is immers om zo snel mogelijk de informatiepositie van de burger en de professional in de strafrechtketen te verbeteren, en daardoor ook het functioneren van deze keten te verbeteren.
Multi-speed ontwikkelaanpak
Om de IV-opgave in de strafrechtketen enigszins behapbaar te maken, is in de Meerjarenvisie een ‘multi-speed ontwikkelaanpak’ geïntroduceerd. Deze aanpak gaat ervan uit dat je in zo’n veelomvattende, complexe omgeving als de strafrechtketen de IV-vraagstukken altijd goed moet afbakenen. Die afbakening kan vaak heel goed naar deelgebieden van de strafrechtketen, zoals typen zaakstroom, doelgroepen en regio’s.
Het idee is dat de ontwikkelaanpak en -ambities vervolgens het best per deelgebied kunnen worden bepaald. Door deze benadering kan steeds zo veel mogelijk recht worden gedaan aan de specifieke ontwikkelbehoeften in de afzonderlijke deelgebieden. Verder hoeven tegenvallers in de voortgang van het ene project (op het ene deelgebied) bij deze ontwikkelaanpak geen rem te betekenen voor de realisatie van moderne informatievoorziening via een ander project (op een ander deelgebied).
Binnen de aanpak is er bovendien ruimte voor korte ontwikkelpaden (‘fast lanes’) voor snelle, tussentijdse oplossingen die al op korte termijn gerealiseerd kunnen worden, naast meer fundamentele ‘grand designs’ voor structurele, toekomstbestendige oplossingen die veel langere ontwikkeltijden met zich meebrengen. Op de lange termijn kan dan geleidelijk het accent verschuiven. Van elementaire IT-oplossingen die helpen het fundament van de informatievoorziening te versterken, naar geavanceerdere high tech-oplossingen die echt vernieuwend zijn in de digitale dienstverlening van de strafrechtketen.
Vervolgstappen
De Meerjarenvisie is bedoeld als een richtinggevende inspiratiebron voor het realiseren van de IV-opgave in de strafrechtketen. Het document sluit af met concrete suggesties voor vervolgactiviteiten in de geest van de Meerjarenvisie. De lezer krijgt onder andere enkele acties voorgelegd die kunnen bijdragen aan de realisatie van de IV-opgave voor het nieuwe Wetboek van Strafvordering. De implementatie van het nieuwe wetboek is de komende jaren namelijk één van de belangrijkste prioriteiten van de strafrechtketen.
De Meerjarenvisie digitalisering strafrechtketen is te downloaden op deze pagina van strafrechtketen.nl.